VSME biedt veel kansen voor mkb-ondernemers!
Eind februari 2025 kwam vanuit de EU naar buiten dat onder de naam Omnibus de richtlijnen voor duurzaamheidsverslaggeving gecombineerd en vooral ook afgeschaald worden. Bedrijven die al druk bezig waren hun duurzaamheidsverslag over 2025 voor te bereiden volgens de CSRD/ESRS richtlijnen hoeven dat opeens niet meer. Pas als ze 1.000 medewerkers in dienst hebben en of 50 miljoen omzet of 25 miljoen balanstotaal hebben moeten ze verplicht volgens de CSRD/ESRS rapporteren.
Dat betekent dat 80% van de eerder verplichte bedrijven ineens geen rapportageplicht meer heeft. Veel van deze organisaties zijn echter wel al begonnen met het in kaart brengen van hun impact, risico’s en kansen op het gebied van duurzame onderwerpen. Zij zien ook hoe belangrijk deze onderwerpen zijn voor de continuïteit van de organisatie en willen graag doorgaan.
Een logisch vervolg is het vervangen van de CSRD door de VSME. De VSME is de Europese standaard voor duurzaamheidsrapportage voor mkb- en micro-ondernemingen. De VSME staat voor ‘Voluntary sustainability reporting standard for non-listed SMEs’. Je kunt de VSME beschouwen als een light versie van de CSRD/ESRS.
In dit blogartikel hebben Erik-Jan Kreuze en Danniek Tuinstra de verschillende opties uitgewerkt en gaan ze dieper in op de optie VSME, VSME+ of VSME++. Daarbij worden ook de voor- en nadelen van de VSME behandeld.
Over de VSME
De door EFRAG (de European Financial Reporting Advisory Group) in december 2024 gelanceerde VSME is gemaakt met als doel kleinere ondernemingen in Europa te beschermen tegen een oerwoud van vragen en formulieren vanuit grote ondernemingen.
Grote ondernemingen en instanties zijn immers wettelijk verplicht te rapporteren over hun impact in de waardeketen en in deze waardeketen kunnen ook mkb- en micro-ondernemingen zitten. De VSME is de vrijwillige standaard die door Omnibus ook als grens van de ketenuitvraag wordt voorgesteld.
De VSME volgt dezelfde structuur als de CSRD/ESRS (beleid, actieplannen, doelen en prestaties), maar is veel compacter. Deze meer evenredige standaard is de basis voor de informatieverzoeken van CSRD-plichtige bedrijven, om inconsistentie te voorkomen. De omvang van een organisatie is bepalend voor het detailniveau van milieu (E), sociale (S) en goed bestuur (G) waarover je kunt rapporteren.
De VSME heeft verschillende doelen waaronder het ondersteunen bij de ketenuitvraag van zowel CSRD-plichtige ondernemingen als banken/investeerders. Daarnaast wil zij met deze standaard ook ondersteunen bij het verbeteren van het management rondom duurzaamheidsonderwerpen (ESG), wat de onderneming helpt met groei en weerstand op korte- middellange- en lange-termijn. Als laatste wil zij met deze standaard ondernemingen ondersteunen in het bijdragen aan een duurzamere en inclusieve economie.
VSME modules en de onderwerpen
De VSME bestaat uit twee modules:
- de basismodule;
- de uitgebreide module.
De basismodule bestaat uit een aantal onderwerpen waarover de onderneming moet rapporteren zolang het onderwerp van toepassing is op de specifieke omstandigheden van de onderneming. Daarnaast mag de onderneming relevante onderwerpen toevoegen mochten deze zich vaak voordoen in de sector.
Om aan de uitgebreide module te kunnen voldoen, moet eerst de basismodule worden gebruikt. De uitgebreide module helpt ook bij informatie die relevant kan zijn voor banken, investeerders en zakelijke cliënten.
De onderwerpen in de VSME worden, net als bij de CSRD, opgedeeld in de drie categorieën:
- Environmental (milieu);
- Social (sociaal/maatschappelijk);
- Governance (bestuurlijk).
Hieronder een overzicht van de onderwerpen:
| Basis Module – Algemene informatie B1 – Basis voor de voorbereiding B2 – Praktijken, beleid en toekomstige initiatieven | Uitgebreide Module – Algemene informatie C1 – Strategie: Business Model en duurzaamheid – gerelateerde initiatieven C2 – Beschrijving van praktijken, beleid en toekomstige initiatieven |
| Basis Module – Milieu B3 – Energie en GHG emissie B4 – Vervuiling van lucht, water en grond B5 – Biodiversiteit B6 – Water B7 – Grondstofgebruik, circulaire economie en afvalbeheer | Uitgebreide Module – Milieu C3 – Doelstelling GHG reductie en klimaattransitie C4 – Klimaatrisico’s |
| Basis Module – Sociaal/Maatschappelijk B8 – Personeelsbestand – Algemene kenmerken B9 – Personeelbestand – Gezondheid en veiligheid B10 – Personeelsbestand – Beloning, collectieve onderhandeling en training | Uitgebreide Module – Sociaal/Maatschappelijk C5 – Aanvullende (algemene) personeelskenmerken C6 – Aanvullende eigen personeelsinformatie – mensenrechten C7 – Negatieve mensenrechtenincidenten |
| Basis Module – Bestuur B11 – Veroordelingen en boetes voor corruptie en omkoping | Uitgebreide Module – Bestuur C8 – Inkomsten bepaalde sectoren en uitsluiting van EU-referentiebenchmarks C9 – Genderdiversiteitsverhouding in het bestuursorgaan |
Wat zijn de voor- en nadelen van de VSME?
Voordelen:
- Simpele en duidelijke standaard;
- Bevat genoeg informatie voor de waardeketen;
- Vervangt de vragenlijsten van klanten en zakenpartners.
Nadelen:
- Verplicht de organisatie minder (ten opzichte van de CSRD) om na te gaan denken over strategische stappen en beleid;
- Kijkt erg beperkt naar de impact van de gehele waardeketen en mist daardoor ook de input van sleutelfiguren;
- Risico tot greenwashing en foutieve data aangezien er geen accountantsverklaring bij zit;
- Lastig om de doorstart te maken naar de CSRD (als de organisatie groeit of de wetgeving wordt aangepast).
VSME+
Om bovenstaande nadelen te beperken is er ook de mogelijkheid om de VSME aangevuld met dubbele materialiteitsanalyse (DMA), stakeholdersanalyse en waardeketenanalyse te kiezen als rapportagestandaard. Dit noemen wij bij Afier de VSME+.
De DMA heeft als voordeel dat de organisatie goed na gaat denken over de impact, risico’s en kansen van duurzaamheidsthema’s wat helpt bij bepalen van de echt belangrijke onderwerpen om over te rapporteren. Hierbij worden dan door de stakeholdersanalyse en waardeketenanalyse ook de impacts, risico’s en kansen vanuit de toelevering (upstream) en klanten/eindgebruikers (downstream) meegenomen. Vervolgens kan de vorm en kunnen de datapunten van de VSME gebruikt worden om daadwerkelijk te rapporteren over deze onderwerpen.
Mocht de organisatie toch volgens de CSRD/ESRS willen of moeten rapporteren dan heeft deze vorm het grote voordeel dat de basis voor het rapport al volgens de CSRD is gedaan.
De VSME wordt hierdoor wel weer iets uitgebreid maar het toevoegen van deze stappen is strategisch gezien een logische keuze en helpt om meer (financiële, maar ook soclale en ecologische) toegevoegde waarde te leveren. Dat is impactgericht werken!
Bij deze variant wordt nog geen accountantsverklaring afgegeven waardoor er geen garantie is voor de volledigheid en betrouwbaarheid van de rapportage voor gebruikers van het rapport.
VSME++
Natuurlijk kunnen we als accountants ook een controleverklaring (op basis van bijvoorbeeld de NVCOS 3810N) opstellen voor een VSME+ rapportage. Daarmee zou voor de VSME de garantie voor betrouwbaarheid en volledigheid conform accountantsnormen toe kunnen nemen.
Het alternatief is dat voor een VSME rapportage niet wordt gecontroleerd, maar dat deze door een deskundige accountant wordt opgesteld. Bij Afier zetten we dan ook in op de mogelijkheid dat mkb-ondernemingen de VSME-rapportage helemaal of grotendeels uitbesteden aan Afier. Wij stellen dan deze rapportage voor u op. In accountantstaal ‘wij stellen dan de rapportage voor u samen’. Dat geeft in onze ogen de mogelijkheid om de rapportage te voorzien van een samenstelverklaring.
Daarmee heeft u een rapportage die door een (deskundig, VSME-kenner) accountant is opgesteld. Dat kan op basis van de NVCOS 4410. In paragraaf A4 van die regeling staat dat beschreven. Echter het verdient in onze ogen aanbeveling om een afzonderlijke richtlijn te maken voor het samenstellen van duurzaamheidsverslagen.
Zie de concrete opties voor toepassing van de VSME in onderstaand schema:
| Afkorting | Omschrijving | Rol van accountant | Standaard | |
| 1 | VSME-B | Vrijwillige standaard basisvariant | Adviseur | Eventueel NVCOS 4400 |
| 2 | VSME-U | Vrijwillige standaard uitgebreide variant | Adviseur | Eventueel NVCOS 4400 |
| 3 | VSME-U+ | Uitgebreide variant maar dan met keten-stakeholder analyse en een DMA | Adviseur | Eventueel NVCOS 4400 |
| 4 | VSME-U+ +SV | Voorgaande maar dan met een samenstelverklaring van de accountant | Samensteller | NVCOS 4410 of nieuwe standaard |
| 5 | VSME-U+ +CV | Voorgaande maar dan met een assuranceverklaring van de accountant | Controleur | NVCOS 3810N |
Voordelen van de VSME-U+ met een samenstelverklaring
- Vergelijkbaarheid van mkb-bedrijven neemt toe;
- Rapportage is opgesteld door deskundig accountant met kennis van VSME en duurzaamheidsverslagging in het bijzonder;
- Rapportage is te gebruiken in de keten om CSRD-plichtige ketenpartners te voorzien van de gevraagde informatie (create once, use many);
- Het is professioneel en kan zorgen voor onderscheidend vermogen in uw branche;
- Maar het allerbelangrijkste: u doet iets aan een economie die binnen de planetaire grenzen wil komen.
Volgende generaties en mensen in minder georganiseerde landen zijn blij met uw inzet!
Meer weten?
Graag gaan wij met u in gesprek om toe te lichten wat de VSME en de mensen van ons team Impact accountants voor u kunnen betekenen. Neem gerust contact op met Danniek Tuinstra of Erik-Jan Kreuze of bel ons op 0592 – 53 09 53.
Voor meer achtergrondinformatie over de VSME verwijzen we u graag naar ons e-book ‘Geen CSRD-plicht en toch werken aan uw transparantie over duurzaamheid!‘ Let op: dit e-book is van april 2024, de criteria voor wel/niet verplicht rapporteren conform de CSRD/ESRS richtlijnen zijn inmiddels veranderd. Maar de informatie over de VSME is nog steeds actueel.
